W porze
zimowej pracodawcy przybywa obowiązków specyficznych tylko dla tej pory
roku. Niskie zimowe temperatury nie mogą wpłynąć na wymagany przez
przepisy standardowy poziom warunków bhp w zakładzie pracy. W zimie
oznacza to głównie konieczność zapewnienia pracownikom odpowiedniej
temperatury w pomieszczeniach pracy oraz posiłków regeneracyjnych
w razie świadczenia pracy na zewnątrz.
Ciepły posiłek na zimowe temperatury
Kodeks pracy przewiduje ogólny obowiązek zapewnienia
pracownikom odpowiednich napojów i posiłków profilaktycznych (art. 232
K.p.). Szczegółowe zasady realizacji tego obowiązku wynikają
z rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków
i napojów. Na jego podstawie pracodawca ma obowiązek zapewnić wspomniane
posiłki m.in. pracownikom wykonującym prace związane z wysiłkiem
fizycznym, na otwartej przestrzeni, w okresie zimowym (tj. od 1
listopada do 31 marca danego roku). Warunkiem wydania posiłku jest
osiągnięcie przez pracownika w czasie danej zmiany roboczej określonego
wydatku energetycznego. Dla mężczyzn wynosi on powyżej 1.500 kcal (6.280
kJ), a dla kobiet powyżej 1.000 kcal (4.187 kJ). Ocena wydatku
energetycznego może zostać dokonana na podstawie metody pomiaru
wskaźników fizjologicznych (metoda dokładna) lub w sposób szacunkowy -
według uśrednionych wartości tabelarycznych, które można znaleźć
w literaturze fachowej z tego zakresu. Jeżeli pracodawca ma trudności
z samodzielnym dokonaniem pomiaru, o jego wykonanie może zwrócić się do
wojewódzkiej inspekcji sanitarnej (stacji sanitarno-epidemiologicznej).
W przypadku gdy pracodawca nie ma warunków, aby
zapewnić uprawnionym pracownikom posiłki profilaktyczne w miejscu pracy,
powinien zagwarantować możliwość:
- skorzystania z takich posiłków przez pracowników w punktach gastronomicznych lub
- przyrządzania ich przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych od pracodawcy produktów.
Należy podkreślić, że posiłki profilaktyczne
(podobnie jak napoje) ze względu na swoje przeznaczenie nie mogą być
zastąpione ekwiwalentem pieniężnym, nawet za zgodą lub z inicjatywy
pracownika. Posiłki profilaktyczne mają bowiem na celu uzupełnienie
rezerw energetycznych pracownika, uszczuplonych przez pracę w trudnych
warunkach. Dlatego mogą być zapewnione tylko w naturze.
Praca na wolnym powietrzu przy niskich temperaturach
po pewnym czasie powoduje wychłodzenie pracownika, nawet jeżeli jest
odpowiednio ubrany. Dlatego może on ogrzać się i zmienić odzież
w specjalnie do tego przeznaczonym pomieszczeniu. Musi w nim panować
temperatura w wysokości co najmniej 16 °C. Ponadto pracodawca powinien
w tych pomieszczeniach zapewnić urządzenie do podgrzewania posiłków.
Chodniki muszą być bezpieczne
Zakres obowiązków pracodawcy w okresie zimowym
wyznaczają nie tylko przepisy bhp. Zatrudniających, którzy są
właścicielami lub zarządcami budynków, dotyczy też art. 61 Prawa
budowlanego (Dz. U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 ze zm.). Przepis ten
obliguje ich do zapewnienia bezpieczeństwa na chodnikach znajdujących
się na ich terenie i zapobiegania zagrożeniu wynikającemu z zalegania
śniegu i lodu na dachach.
Prace przy usuwaniu śniegu z dachu są pracami na
wysokości. Zasady stosowania sprzętu pomocniczego przy wykonywaniu
takiej pracy określa rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy
w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U.
z 2002 r. nr 191, poz. 1596 ze zm.). Przepisy wskazanego aktu
wykonawczego ustalają sposób postępowania przy pracach na wysokości,
między innymi z użyciem drabin i rusztowań.
Tymczasowo praca na wysokości może być wykonywana
tylko wtedy, gdy warunki pogodowe nie zagrażają bezpieczeństwu i zdrowiu
pracowników. Powinni być oni zaopatrzeni w odzież chroniącą przed
zimnem i wiatrem oraz w środki ochrony i sprzęt zabezpieczający przed
upadkiem z wysokości. W przypadku płaskiego dachu w ramach
zabezpieczenia stosuje się podzespół kotwiczący, podzespół łączący
i uprząż. Jeśli praca ma być wykonywana na stromym dachu, używa się
podzespołu kotwiczącego, linki do nadawania pozycji podczas pracy
i uprzęży.
Pracodawca organizujący odśnieżanie dachu musi
wyznaczyć wokół budynku, na dachu którego wykonywane są prace, strefę
niebezpieczną. Jest to obszar w obrębie którego może dojść do upadku
z dachu narzędzi, śniegu czy lodu. Strefę tę należy odgrodzić od reszty
terenu. Nie można też prac na dachu powierzyć pracownikowi
nieposiadającemu aktualnego badania profilaktycznego stwierdzającego
brak przeciwwskazań do pracy na wysokości oraz odpowiedniego
przeszkolenia bhp w tym zakresie.
Dlatego pracodawcy w większości nie decydują się na
samodzielne lub przy pomocy pracowników usunięcie zalegającego śniegu
i lodu na dachach. Znacznie bezpieczniejsze w kontekście ponoszenia
odpowiedzialności za bezpieczeństwo tych prac, choć kosztowniejsze, jest
zlecenie odśnieżania specjalistycznej firmie zewnętrznej.
Wymagana temperatura w zamkniętych pomieszczeniach pracy
|
W pomieszczeniach pracy, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy
|
nie niższa niż 14 °C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają (np. w chłodniach)
|
W pomieszczeniach, w których wykonywana jest lekka praca fizyczna i biurowa
|
nie niższa niż 18 °C
|
W pomieszczeniach typu: hale pracy lekkiej, szatnie odzieży
wierzchniej, sklepy spożywcze i przemysłowe, zmywalnie i przygotowanie
wstępne w zakładach żywienia zbiorowego
|
nie niższa niż 16 °C (temperatura ustalona zgodnie z tzw. normą
obliczeniową wynikającą z Polskiej Normy PN-82/B-02402 "Ogrzewnictwo.
Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach".
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650 ze
zm.)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279)
(Gazeta Podatkowa nr 8 (840) z dnia 26.01.2012,Agata Barczewska)